Yüzümüzün ifadesini veren, kaşımızı kaldırma, ıslık çalma, gözümüzü kapatma hareketlerini yapan kasların siniri “fasiyal sinir” dediğimiz “yüz siniri”dir. Bu sinirin veya beyin sapındaki bu sinirin çekirdeğinin felcine yüz felci (fasiyal paralizi) denir.

Beyin ile beyin sapı arasında yüz siniri çekirdeğine gelen sinirlerin felci merekezi tip fasiyal paraliziye sebep olur ve nöroloji branşı ilgilenir. Beyin sapındaki çekirdekten sonra kavis yaparak beyin sapından beyni terk eden fasiyal sinir, iç kulak kanalındaki kemik kanalı içine girer. Buradan itibaren kavisler içeren bir yolculuktan sonra orta kulak ve mastoid dediğimiz kulak kepçesinin arkasındaki kemik içinde seyreder ve kulak memesi hizasında yaklaşık olarak 2cm derinde kendine ait bir delikten çıkarak yanaktaki parotis tükrük bezinin iki yaprağı arasında kazayağı tarzında dallara ayrılarak uyaracağı kaslara ulaşır. Yüz siniri içinde ayrıca bazı duyu ve salgı sinirleri de vardır. Salgı sinirleri, göz yaşı ve çene altı tükrük bezlerinin salgı yapmasını sağlar. Duyu siniri ise dilimizin 2/3 arka kısmından tat duyusunu algılama işini sağlar.

YÜZ FELCİNİN NEDENLERİ NELERDİR?

Beyin sapından sonraki yüz siniri hastalıklarında oluşan yüz felcine ise periferik fasiyal paralizi denir.

Sebepleri:

Bell Paralizisi

Yüz felcinin en sık görülen sebebidir. Neden belli olmasa da, viral üst solunum yolu enfeksiyonları, soğuğa maruz kalma, bağışıklıkla ilgili sorunlar sebep olabilir. % 90 oranında tamamen iyileşir. Tedavi edilmeden de iyileşebileceği bildirilse de etkin bir tedavi sekellerinden korunmada gereklidir.

Ramsay-Hunt Sendromu

Uçuk virüsünün değişik bir formunun sebep olduğu durumdur. Kaburgalar arasında ağrılı su kabarcıklı lezyonlarla seyreden “Zona” hastalığına sebep olan virüsün kulak formu bu duruma yol açar. Bell’s Paralizisine benzer bulguların yanı sıra, felç tarafında kulak kepçesi ve kanalında ağrılı içi sıvı dolu ağrılı kabarcıklar olur. Tedaviye tam cevap % 60 oranında görülür.

Orta Kulak İltihapları

Hem akut hem de kronik otitis media yüz felcine sebep olabilir. Bu durum ya iltihabın sinirin kanalına geçmesiyle ya da kemik kanalın tahrip olmasıyla gelişebilir.

Sistemik Hastalıklar

Diabet, tansiyon, hormonal bazı hastalıklar yüz felcine zemin hazırlayabilirler.

Tümörler

Fasiyal sinirin kendi tümörleri (schwannoma, nörinoma, v.s.) veya seyrettiği yol boyunca komşuluğundaki tümörler (akustik nörinoma gibi) fasiyal paraliziye sebep olabilirler.
 
Travmalar

Fasiyal sinirin kemik kanalı içerisinde yaralanmasına sebep olabilecek kafa travmaları veya yüze dağıldığı bölgelerde maruz kaldığı kesici, delici alet yaralanmaları fasiyal ağır ve kalıcı fasiyal paraliziye yol açabilirler.

Ameliyatlar Sırasında

Tıp dilinde iatrojenik dediğimiz kulak, tükrük bezi ve beyin ameliyatlarında sinirin yaralanmasına bağlı gelişen fasiyal paraliziler.

YÜZ FELCİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Fasiyal paralizinin en göze çarpan belirtisi o taraf mimik kasların çalışmamasıdır. Bu nedenle üst göz kapağı kapanamaz. Kaşı kaldırmak zorlaşır ve alın çizgileri felç olan tarafta silinir. Hasta ıslık çalamaz, dudak sağlam tarafa doğru eğilir. Felç uzun süre devam eder ise, gözde kurumaya bağlı görme bozukluklar, tat alma sorunları meydana gelebilir.                               

YAPILMASI GEREKEN TAHLİLLER NELERDİR?

Bell’s paralizisinde çoğunlukla sebep bulunamaz. Açlık kan şekeri bakılabilir. Beyin içi hadiselerden şüpheleniliyorsa radyolojik tetkikler yapılabilir. Kronik orta kulak iltihabı olup olmadığı araştırılmalıdır. Gözyaşı ve tat almayla ilgili testler gerekebilir. Elektrofizyolojik testler (Enog, EMG gibi) sinirin akibetini saptamak ve tedavide başarıyı ölçüp operasyon kararı vermek için yapılır.

YÜZ FELCİNİN TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Bell’s paralizisinde tedavisinde en etkili olan kortizon tedavisidir. Hastanın engeli yok ise kortizon ve B kompleks vitaminlere başlanır. Kortizon tedricen azaltılarak 15 günde bitirilir. Gözü korumak için suni gözyaşı damlaları, gözü koruyucu kremler kullanılabilir veya kapatma uygulanabilir. Bell’s paralizisinde de ama daha çok Ramsay Hunt Sendromunda bunlara ek olarak virüslere etkili ilaçlar da verilir. Çiğneme kaslarına masaj ve zayıflamasına engel olmak amacıyla egzersiz programı düzenlenir. Yüz felcinin bunlardan başka sebebi bulunursa sebebe yönelik tedavi de yapılmalıdır.

YÜZ FELCİ AMELİYAT GEREKTİRİRMİ?  

Ameliyata yapılacak elektrofizyolojik testlerden sonra karar verilir. Eğer sinir tahribatı bu testlerle fazla bulunur ise, fasiyal siniri kemik kanalında ferahlatıp ödemini çözmek için fasiyal dekompresyon dediğimiz ameliyat gerekebilir. Tümör veya orta kulak iltihaplarına bağlı sinirde kesilme, kopma varsa onarıcı ameliyatlar, iyileşmemiş ve sekel bırakmış (gözde kapanamama gibi) durumlarda göz kapanmasını sağlayan aparatların uygulanması için müdaheleler veya başka sinirle fasiyal sinir yolunu değiştirici ameliyatlar yapılabilir.

YÜZ FELCİNİN TEDAVİSİNDE FİZİK TEDAVİ ETKİLİMİ?

Yüz kaslarına fizik tedavi uygulanması yüz sinirine yeniden fonksiyon kazandırmaz. Uzun süren yüz felçlerinde yüz kasları hareketsiz kaldığı için zayıflayıp eriyebileceğinden bu kasları çalıştıran ve güçlendiren egzersiz ve fizik tedavi metotları uygulanabilir.