BPPV – Kristal Kayması
Resimde görüldüğü gibi denge sistemimiz içleri sıvı ile dolu 3 yarım daire kanal (salyangozun boynuzu) ve utrikul ve sakkul dediğimiz (salyangozun baş kısmı içerisinde) kesecikler içindeki denge hücrelerinden oluşur. Bu iki kesecik içerisinde yer alan denge hücrelerinin tüyleri üzerinde “otoconia” dediğimiz kalsiyum karbonat kristalleri bulunur. Bu kristaller yerinden kopup kese içine oradan da 3 yarım daire kanaldan bir veya birkaçının içine düşebilirler. Bu duruma kristal kayması (BPPV) diyoruz.
Tüm baş dönmelerinin (vertigo) yaklaşık %20’si kristal kaymasına bağlı oluşur. Yaş ilerledikçe bu ihtimal artar. İleri yaşlarda görülen baş dönmelerinin %50’sinin sebebi kristal kaymasıdır.
Kristal niye yerinden kopuyor?
50 yaş altındaki kristal kopmalarının çoğunlukla sebebi: başa gelen travmalar, ağır sporlar, vestibuler nörinit dediğimiz denge organının nezlesi, kulağa yapılmış ameliyatlar, iç kulağı besleyen damarların ani daralma veya tıkanması, migren, uzun süre sırtüstü yatmak zorunda kalınması durumlarıdır. 50 yaş üzerinde ise çoğunlukla sebep iç kulağın yaşlanmasıdır(dejeneresans). Buna ragmen çoğunlukla sebep tespit edilemeyebilir(idiopatik).
Kristal kaymasının belirtileri nelerdir?
Baş dönmesi (vertigo), sersemlik, dengesizlik, bulantı, nadiren kusma görülür. Bu şikayetler özellikle baş hareketleriyle şiddetlenir. Yataktan kalkmak, yatakta dönmek, ani baş hareketleri şikayetleri başlatır. Özellikle de başı yukarı kaldırmakla şikayetler şiddetlenir. Onun için “üst raf hastalığı” da denir.
Nasıl teşhis edilir?
Bu üç yarım daire kanalının (ön, arka, düz yarım daire kanalları) uçlarındaki kabarık kısımlarının içerisinde “cupula” dediğimiz denge hücrelerinin yer aldığı organlar bulunur. Her yarım daire kanalının cupulasından gözümüzü hareket ettiren farklı kaslara uyarılar gönderilir. Birisi gözü sağa sola çekerken, diğeri yukarı, öbürü aşağı baktırır. Eğer yarım daire kanalının içine kristal düşmüş ise, baş hareketi ile normalden farklı uyarı gönderilerek hem baş dönmesine, hem de gözde “nistagmus” dediğimiz çakmalara sebep olur. Dolayısıyla her kanalın gözdeki çakması farklı olarak tespit edilip; kristalin hangi kanalda ve o kanalın neresinde olduğu ayırt edilir.
Bunu tespit etmek için başa özel pozisyonlar verilerek, gözdeki bu hassas devinimleri kamera sistemiyle yakalayıp, grafiksel olarak çözümlemek gerekir. Bunu gerçekleştiren cihaza Videonistagmogram (VNG) denir.
Nasıl Tedavi edilir?
Her farklı yarım daire kanalın her değişik bölgesine göre farklı manevralar uygulayarak kristaller utrikul keseciğindeki yerine düşürülürler. Doğru tespit edilmiş ve doğru manevra uygulanmış kristal kayması %100’e yakın ihtimalle bir manevra ile düzeltilebilir. VNG eşliğinde yapılmayan ezbere manevralar, kristalleri başka kanallara da düşürerek şikayetlerin daha da şiddetlenmesine sebep olabilirler.
Aşağıdaki bağlantıdan VNG testinin videosunu izleyebilirsiniz;
Vertigo Teşhis ve Tedavi Merkezi
0216 350 11 22
©2014 Prof. Dr. Mehmet Yavuz Sütbeyaz Tüm Hakları Saklıdır.