VERTİGO (BAŞ DÖNMESİ)

Vertigo, (Latince dönmek) hareket duygusunun kaybı kısaca “baş dönmesi” demektir. Vertigo bir hastalık değil, birçok hastalığın sebep olabileceği baş dönmesi şikayetidir.

DENGE SİSTEMİ

Denge, birçok sistemin ortaklaşa fonksiyon yapmasıyla sağlanır. İç kulak, gözler ve iskelet-kas sistemi bu sistemin birer elemanlarıdırlar. Bu organlardan gelen bilgiler beyin ve beyinciğe iletilirler. İç kulakta üç tane yarım daire kanal ve iki tane kesecik mevcuttur. Bu kanallar ve keseciklerdeki hareket eden sıvı sayesinde üç boyutlu düzlemde uzaydaki konumumuz beyine iletilmektedir. Bu üç sistemi (kulak, göz, kas-iskelet) etkileyen bir hastalık, baş dönmesi ile birlikte o organa ait diğer belirtilerin ortaya çıkmasına neden olur. Kulak hastalıklarına bağlı baş dönmelerinde çınlama, işitme azlığı, kulakta basınç ve dolgunluk hissi, kulak akıntısı görülebilir. Kulağa ait vertigo sebeplerinde çoğunlukla sadece baş dönmesi ve bulantı, zaman zaman da kusma olur.

VERTİGO NEDENLERİ

Periferik ve santral vertigo olarak iki ana başlık altında sınıflandırılır. “Periferik vertigo” iç kulağımızdaki denge organının problemlerinde oluşan baş dönmesidir. Beyin, beyincik ve bağlantı yollarına ait hastalıklarda meydana gelen baş dönmesi ise “santral vertigo” dur.

“Dizziness” ise, vertigoya yandaş bir bulgu olmasına ragmen belirtileri ve sebep olan hastalıklar açısından vertigodan ayırt edilmesi gereken bir şikayettir.

- Vertigo, çevrenin dönmesi veya altüst olması şeklinde ifade edilir.

- Dizziness ise dengeyi bulma zorluğu, sendeleme, sarhoş gibi sallanma, boşluğa basıyormuş zemini kayıyormuş gibi hissetme, kayıktaymış gibi sallanma tarzında şikayetlerin bir veya birkaçının birlikte olmasıdır. Dizziness ve vertigonun sebepleri bazen ortak olsa da, genellikle farklı hastalıkların belirtisi olarak ortaya çıkarlar: 

Vestibuler norinitis, BPPV-kristal kayması, Meniere Hastalığı, vestibuler migren gibi iç kulağa ait sebepler, damar tıkanıklıkları, felç, multiple sclerosis-MS, tümörler ve kafa travmaları gibi santral sebepler daha çok vertigo şikayetine sebep olurlar. Dizziness ise, iç kulak, beyin ve beyinciğin kan akımının dengesizliği, diabet, kalp-damar hastalıkları, hamilelik, ağır dietler, alkol, sigara, aşırı kafein alınması, gıda allerjisi, bazı ilaçların yan etkileri, psikolojik sebepler (depresyon, anksiyete, vb), nadir de olsa vitamin eksiklikleri (özellikle B12 vitamini), kansızlık, hormonal sebepler, az da ise bilinmeyen veya bulunamayan sebeplerden meydana gelir. Vertigoya yol açan iç kulak hastalıklarının da zaman zaman dizziness şikayetine yol açabileceği unutulmamalıdır.

Periferik vertigo:

Vertigonun sebebi iç kulak kaynaklıdır;

1.    Benign Paroxismal Pozisyonel Vertigo (BPPV) - Halk arasında iç kulak kanallarında kristal kayması olarak bilinir. Vertigonun (baş dönmesi) en sık görülen sebebidir. Her insanın yaşamı boyunca en az bir sefer de olsa BPPV geçirme ihtimali %10’dur. Başın veya vücudun bir hareketi ile (perde asarken, arabada geri manevra yaparken, bir tarafa yatarken vb) ortaya çıkan başdönmesi ataklarıdır. Vertigo olmadığı dönemde, yürüme sırasında hafif dengesizlik olabilir.  İç kulaktaki yarım daire kanalları içerisine denge organı üzerinde bulunan kristal taneciklerinin düşüp baş hareketleri ile kanallarda dolaşarak uyarılara yolaçması sonucunda husule gelen baş dönmesidir. Videonistagmograf (VNG) testi ile kristal taneciklerinin yeri saptanıp, yerine göre değişik manevra tedavisi ile düzeltilir.

2.    Vestibüler norinit - Çoğunlukla ÜSYE (üst solunum yolu enfeksiyonu) takip eden günlerde ortaya çıkan başdönmesi, bulantı-kusma krizidir. Bazen günlerce sürebilir. Kendiliğinden yavaş yavaş düzelir (gribal hastalıklar gibi). Bulantı-kusma önleyici (antiemetik) ilaçlarla destek olunabilir. Özellikle ilk günlerde yatak istirahati şarttır.

3.    Meniere Hastalığı: İşitme kaybı, kulakta çınlama ve dolgunluk hissi, 24 saate kadar sürebilen baş dönmesi ataklarının eşlik ettiği iç kulaktaki sıvıların basıncının yüksek olması durumudur. Stres ve tuz tüketimi suçlanmaktadır. Sigara nikotininine karşı aşırı bünyesel reaksiyonun sebep olduğu iddiası da çok güçlüdür.

4.    Kronik orta kulak iltihaplarının iç kulağa yayılması (labirentit) sonucunda da vertigo oluşur.

5.    Migrenöz vertigo (vestibüler migren): Migren toplumda başağrısının bir türü olarak bilinir. Çok fazla bilinmeyen kısmı ise migren baş ağrısının vasküler (damarsal) baş ağrısı olduğudur. Kafatasındaki zengin damar ağının ani olarak genişleyip veya daralmasıyla tetiklenen ağrıdır. Vestibüler migren ise iç kulaktaki denge sisteminin ve/veya uyarıları beyne götüren vestibüler sinirin (denge siniri), beslendiği damarlardaki ani kasılmalara bağlı kan dolaşımının bozulmasıyla meydana gelen baş dönmesidir. Tedavisi migren tedavisine benzer.

6.    İç kulakta veya iç kulak sinirindeki tümöral hastalıklar 

Santral vertigo: 

Beyinde bulunan denge merkezlerini etkileyen nörolojik durumularda oluşan vertigodur. Baş dönmesine şuur kaybı, çift görme, konuşma bozuklukları ve felç gibi semptomlar da eşlik edebilir. Ayrıca boyun problemleri ve sistemik hastalıklarda da vertigo görülebilir.

VERTİGODA TANI NASIL KONULUR

Öncelikle KBB hekimi tarafından gerekirse fizik muayene ile her iki dış kulak yolu, kulak zarı ve orta kulak  değerlendirilir. Daha sonra vertigonun iç kulağa ait sebeplerini tespit etmek için bazı özel testlerin yapılması gerekmektedir. İşitme problemi varsa odyometri (işitme testi) ve stapes refleks testi, dolgunluk hissi varsa timpanometri (orta kulak basınç testi) yapılabilir.

VERTİGODA TEDAVİ

Vertigo sadece bir bulgu olduğundan öncelikle altta yatan hastalık tedavi edilmelidir. Eğer iç kulaktaki kristallerle ilgili problem saptanırsa (BPPV), özel manevralar veya özel egzersizler yaptırılarak kanallarda kristallerin stabilizasyonu sağlanır. Tecrübeli ellerde yapılan test ve manevralarla hastalar bir seansta yıllardan beri çektiği vertigo şikayetinden kurtulabilmektedirler. Eğer baş dönmesi Meniere hastalığı tespit edilmişse hastalığın evresine gore tedavi yapılır. Bazı tedbirler ve ilaçlarla Meniere krizlerinin sıklığı azaltılmaya çalışılır. Kriz dönemlerinde gerekirse hasta yatırılarak tedavi edilir. İlerleyen dönemlerde orta kulağa ilaç enjeksiyonları, cerrahi müdahalelere baş vurulabilir. 

Prof. Dr. Mehmet Yavuz Sütbeyaz

Vertigo Teşhis ve Tedavi Merkezi
Tel: 0216 350 1122,

       0551 449 4794

https://www.instagram.com/vertigotedavimerkezi

#vertigo #vertigotedavisi #vertigomerkezi

#kristalkayması #myavuzsutbeyaz #bppv 

#migren #kaloriktest #meniere #menierehastalığı

#vestibülermigren #vertigohastalığınedir

#vertigonedenolur #vertigosemptomları

#vertigosorunu #vertigotedaviseçenekleri

#vertigotedaviyöntemleri #vertigotedavimerkezi

#bulantı #kusma #başağrısı #vng #vestibülernörinirit 

#vertigonedir  #başdönmesi #başdönmesinedenleri

#epley #epleymanevrası